Trong bầu không gian tĩnh lặng của đêm muộn, tôi lại hay trầm tư chiêm nghiệm về phương thức mà di huấn của Đức Thế Tôn từ mấy thiên niên kỷ trước, vượt qua bao thăng trầm thời đại, mà vẫn được bảo tồn vẹn nguyên cho chúng ta ngày nay. Đã có lúc tôi từng hình dung "Kho Tàng Pháp Bảo" là một khái niệm vô cùng vĩ mô, như một thư viện đồ sộ lưu giữ những bản kinh viết tay quý hiếm hoặc những định dạng số hóa của công nghệ ngày nay. Nhưng thực ra, mình cảm giác nó giống như một cái mỏ neo hơn. Một yếu tố giúp bảo vệ tâm hồn khỏi sự lôi kéo theo mấy cái trào lưu hay những cách giải thích "tiện lợi" của thời đại bây giờ.
Mình tự hỏi, nếu không có cái kho tàng ấy —thiếu vắng Tam Tạng Pāḷi cùng hệ thống Chú giải, Phụ chú giải mà các bậc Tổ sư đã khổ công bảo tồn— thì có lẽ Phật giáo ngày nay đã trở thành một dạng triết học tâm linh hỗn tạp. Xã hội thường có khuynh hướng làm cho giáo luật trở nên "thoải mái" hơn, cho tương đồng với phong cách sống vội vã ngày nay, song chính sự "đơn giản hóa" cực đoan đó có lúc lại tiêu diệt cái hồn thực sự của Chánh Pháp. Tôi tin rằng Chánh Pháp sẽ không biến mất một cách đột ngột. Thay vào đó, nó sẽ nhạt nhòa và suy yếu dần theo thời gian, tới mức chúng ta không còn nhận diện được tôn chỉ nguyên sơ là gì.
Có những lúc ngồi lật mấy trang kinh, mình thấy hơi sợ cái trách nhiệm của việc "giữ gìn". Vấn đề không nằm ở việc bảo quản sách vở khỏi hư hại hay bụi bặm, mà chính là duy trì các tiêu chuẩn đạo đức ấy sống động trong nội tâm. Pháp Bảo thực chất là một cây thước đo mực thước. Mỗi khi gặp phải một ý kiến mới hoặc cách hành trì "lạ lẫm", hành giả luôn có chuẩn mực để đối chiếu. Thiếu đi bộ quy tắc này, ta rất dễ bị cảm read more tính chi phối hay bị sa lầy vào những kinh nghiệm tạm bợ. Tu mà cứ theo cảm hứng thì sớm muộn gì cũng lạc đường, đây là điều mà tôi đã từng kinh qua và nếm trải.
Một điều thú vị là kho tàng Pháp này không chỉ dành cho hàng ngũ tu sĩ. Là một cư sĩ, tôi nhận thấy mình cũng mang trên vai một phần trọng trách. Không phải là đi giảng dạy gì cho ai, mà chính là học hành nghiêm túc, thấu hiểu tường tận để tránh làm sai lạc chân lý vốn có. Dường như khi không được đem ra sử dụng, Pháp Bảo chỉ là một mớ giấy mực im lìm, là mớ giấy mực nằm im lìm. Chỉ khi ta dùng Pháp bảo làm gương soi cho thân nghiệp và khẩu nghiệp hay trong những khi nội tâm dậy sóng, thì lúc đó Pháp mới thực sự trở nên sống động.
Suy ngẫm về sự tận tụy của tiền nhân trong việc trì tụng, biên chép, rồi đối soát từng câu chữ để lưu truyền cho hậu thế, tôi thấy bản thân còn quá lười nhác. Mình có mọi thứ trong tầm tay, chỉ cần một cái chạm trên điện thoại là có đủ kinh sách, nhưng cái sự "có sẵn" đó đôi khi lại làm mình hời hợt. Việc bảo vệ Chánh Pháp dường như rất lớn lao, nhưng có lẽ nó bắt nguồn từ hành động đơn giản: chịu khó ngồi xuống, đọc một đoạn giáo lý thật chậm rãi, rồi tự nhìn lại xem mình có đang hành trì đúng không. Chẳng cần những điều phô diễn, chỉ cần sự thành thật với bản thân là điều cốt yếu.
Màn đêm thật yên bình, có lẽ đây là lúc thích hợp để khép lại dòng suy tưởng này. Pháp tính vẫn luôn hằng hữu, không hề lay động, chỉ là do chúng ta mải mê tìm kiếm những điều xa vời mà bỏ quên nền tảng thiết thực ngay tại đây. Có lẽ chính sự im ắng tuyệt đối này lại là lúc Pháp bảo dễ dàng lan tỏa vào nội tâm nhất.